Er wordt dankzij de lezersfeedback over het in ontwikkeling zijnde boek De Wetten van Aventurië veel gediscussieerd over taal, een onderwerp dat me nauw aan het hart ligt. Vertalen is een lastige klus, en voor Het Oog des Meesters wordt het nog lastiger met alle namen en termen, sommige puur fantasie. Wat in het Duits bekend of spannend klinkt hoeft dat niet zo te zijn voor het Nederlands. Een feitje dat ik deze maand heb geleerd, is dat wij kabouter Plop en Wesley, Paulus de boskabouter en de tuinkabouter, kennen maar dat in het Duits het woord kabouter niet bestaat, terwijl ik het best Germaans vind klinken. Nope, onze Oosterburen noemen die Gnom en dat wat in de tuin staat heet een Gartenzwerg.
Das Schwarze Auge is geschreven door Duitsers en vanaf het begin wilde de makers zich onderscheiden van de Angelsaksen, ze hadden dan wel het spelconcept en de meeste regels (bijna) letterlijk overgenomen van Dungeons & Dragons, de wereld waarin het zich afspeelt is wel uniek, Aventurië. Daar zit een hoop Duitse cultuur in gestopt, soms overduidelijk soms goed verstopt, het resultaat is een spelwereld waar je als vertaler rekening mee moet houden (vind ik). Het is dus niet de wereld van Dungeons & Dragons, niet van Tolkien, en al helemaal niet Games of Thrones. Het is de wereld van Nibelungenlied, het Heilige Roomse Rijk, van sage uit Duitsland en de Alpen, want dat is waarmee de schrijvers zijn opgegroeid zoals wij met de Tachtig Jarige Oorlog, De Guldensporenslag of de strijd met het water. Heel veel onderwerpen zullen voor Lagelanders onbekend zijn. Een Tatzelwurm? Nooit van gehoord, vraag een willekeurige Duitse en er zal op zijn minst een belletje gaan rinkelen, een fabeldier zullen de meeste wel weten.
Soms voel ik me een buitenbeentje, ik heb Lord of the Rings nooit gelezen, heb geen aflevering van Games of Thrones gezien en heb in de jaren tachtig waarschijnlijk tien keer het spel gespeeld als Meester. Heb geen minifiguurtjes, geen (grote) collectie DSA/OdM-boeken. Al mijn kennis over het spel heb ik opgedaan sinds ik deze website vond en me er ook mee ging bemoeien, dat was eind 2017, nu zo’n viereneenhalf jaar geleden. Door het redigeren van de avonturen van Rodlofo en daarna het vertalen van Duitse teksten waardoor ik wikiAventurica.de veelvuldig lees ben ik stapje voor stapje meer te weten gekomen over Das Schwarze Auge. En ik weet nog bijlange na niet alles, want er is meer dan 40 jaar aan materiaal.
Wat ik fijn vind aan dit spel is dat het niet Angelsaksisch is maar stevig ingebed in de Europese vasteland-geschiedenis. Zoals het nu populaire “The Witcher” (Wiedźmin), een boekenreeks, games en televisiereeks bedacht door een Pool. Het is niet alleen leuk om alle Nederlandse namen – von Roggeveen, Dijkstra – die voorbij komen. Je voelt, ik heb het computerspel gespeeld, dat het Europees (het continent) is.
Een paar weken geleden kwam er een herinneringsboek uit ter nagedachtenis aan Ulrich Kiesow, daar schrijven mensen over hun belevenissen met Ulrich. Hieronder een citaat uit een brief die hij schreef aan een van de vele fanzine’s die er toen waren met de titel “Warrior Express”.
(…) Wenn mich etwas an Eurem Zine stört, so eigentlich nur sein Name. Nach allem, was ich über Aventurien weiß, ist die englische Sprache dort gänzlich unbekannt. Nicht daß ich etwas gegen Englisch hätte – schließlich habe ich lange Jahre angelsächsische SF ins Deutsche übersetzt –, aber für mich sind englische Wörter ein unaventurischer Stilbruch. Ich habe immer den Verdacht, Spieler, die für ihren Club oder ihr Zine einen englischen Titel wählen, befürchten, daß man deutsche Titel für albern halten könnte. Dabei ist es viel schwieriger, einen originellen deutschen Titel zu finden, am Ende aber lohnender. (…)
Ulrich Kiesow, in einem Leserbrief zu Warrior Express 7:
…maar voor mij zijn Engelse woorden een onaventurijnse stijlbreuk.
Precies zoals ik dat zelf ervaar, Das Schwarze Auge is een Duits spel en dat moet het Oog des Meesters zo goed mogelijk overnemen.
afbeelding: breuklijn Nieuw-Zeeland – CC BY-NC-SA 4.0
Geef een reactie