De tondeldoos

In Avonturië zijn, zoals jullie natuurlijk weten, de lucifers nog niet uitgevonden. In plaats daarvan gebruiken we meestal een tondeldoos. Een tondeldoos is meestal recht- of cilindervormig en gemaakt van messing, maar er zijn ook gouden, zilveren, ivoren en eikenhouten tondeldozen. In de doos zit het tondel, meestal gemaakt van een in salpeter of een andere licht ontvlambare vloeistof gekookte zwam (de tonderzwam) of een op dezelfde manier bereid stuk katoen. Maar meestal wordt de tonderzwam gebruikt, die spontaan aan beuken en vruchtbomen groeit. Door de zwamt koken wordt deze zeer zacht en soepel en is gemakkelijk in de tondeldoos te brengen.

Wanneer men nu met behulp van de bijbehorende attributen, het vuurslag (meestal een ovalen ijzeren schakel) en een vuursteen een vonk op de tondel slaat, vat deze onmiddellijk vlam. Er zijn ook rechthoekige doosjes, waar het staal aan de deksel bevestigd is, en waar een losse tondel in zit. Om een vuur te maken zoekt men wat droge bladeren en kleine, droge takjes. Dan ontsteekt men het tondel door de vuursteen zachtjes op een schurende wijze tegen de deksel te slaan. Daarvoor is geen kracht nodig, een licht klap is al voldoende om de vonken te produceren en het tondel te laten ontbranden. Met het brandende tondel kan men dan de takjes en bladeren aansteken. Om een pijp of een fakkel aan te steken kun je een strootje of een opgerold stuk perkament aansteken met de tondel en dan met dat strootje de pijp of fakkel aansteken.

Hoewel een tondeldoos dus voornamelijk een gebruiksvoorwerp is, worden er ook zeer luxueus uitgevoerde tondeldozen gebruikt, uitgevoerd in goud, zilver of ivoor en soms bezet met edelstenen. Soms zijn het zelfs eerder siervoorwerpen dan gebruiksvoorwerpen. Hieronder ziet u een paar voorbeelden van verschillende tondeldozen.

• 

• 

• 

• 

• 

uit de Morgenster Nr. 13 mei1987